رابطه مهارت‌های تفکر انتقادی و راهبردهای فراشناختی با سواداطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی

مقدمه: سواد اطلاعاتی به عنوان مجموعه‌ای از مهارت‌ها به منظور شناسایی درست منابع اطلاعاتی، دسترسی و توانایی استفاده هدف­مند از آنها و ابزاری برای توانمندی فردی است که برای دانشجویان بسیار مهم است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه مهارت‌های تفکر انتقادی و راهبردهای فراشناختی با سواد اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی انجام شد. روش‌ها: این مطالعه توصیفی همبستگی در سال تحصیلی 92-91 بر روی 274 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اراک که به صورتی نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند صورت گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها سه پرسشنامه مهارت‌های تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم «ب» و حالت فراشناختی و پرسشنامه محقق‌ساخته سواد اطلاعاتی بود. نقطه برش برای مهارت­های تفکر انتقادی 20 در نظر گرفته ‌شد. در پرسشنامه حالت فراشناختی بالاترین نمره 80 و پایین ترین نمره 20 بود؛ درپرسشنامه سواد اطلاعاتی بالاترین نمره 145 و پایین ترین نمره 29 بود. در تحلیل داده‌ها از روش رگرسیون چندگانه خطی و همبستگی استفاده شد. نتایج: میانگین نمره مهارت‌های تفکرانتقادی در بین دانشجویان این دانشگاه 12/7±46/21 و در سطح مطلوب بود. میانگین نمره راهبردهای فراشناختی67/7±36/62 بود. میانگین نمره سواد اطلاعاتی 19/15±72/96 بود. بین مهارت‌های تفکرانتقادی و سواد اطلاعاتی رابطه معناداری وجود نداشت (924/0, p = 006/0= r). همچنین بین مهارت‌های تفکرانتقادی و راهبردهای فراشناختی رابطه معناداری وجود نداشت (883/0, p = 009/0- r =). اما بین راهبردهای فراشناختی و سواد اطلاعاتی رابطه معناداری وجود داشت (431/0, r= 0001/0p=). در نهایت نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که تنها راهبردهای فراشناختی پیش‌بینی‌کننده مناسبی برای سواد اطلاعاتی است. نتیجه‌گیری: با افزایش راهبردهای فراشناختی دانشجویان میزان سواد اطلاعاتی آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. لذا پیشنهاد می‌شود آموزش راهبردهای فراشناختی در برنامه‌های آموزشی آموزش عالی قرار گیرد تا دانشجویان در جریان یادگیری خود به صورتی یادگیرندگانی مستقل عمل کنند.